1. Kada govorimo o nečemu što radimo duži vremenski period ili o navikama.
Primjeri:
Biz her hafta kütüphaneye gideriz. (Mi svake sedmice idemo u biblioteku.)
Kardeşim çok ders çalışır. (Moj brat mnogo uči.)
2. Ovo glagolsko vrijeme u 2. drugom licu jednine i množine se koristi za iskazivanje želje, molbe ili kada želimo uljudno zamoliti da neko nešto uradi.
Primjeri:
Hava çok soğuk. Pencereyi kapatabilir misin? (Vrijeme je hladno. Možeš li zatvoriti prozor?)
Silginizi verir misiniz? (Možete li mi dati gumicu?)
3. Može se koristiti umjesto prošlog vremena (-miş).
Primjeri:
Savaş 1945 yılında biter./Savaş 1945 yılında bitmiş. (Rat je završio 1945. godine.)
Adam oğlunu çok arar ama bulamaz./Adam oğlunu çok aramış ama bulamamış. (Čovjek je dugo tražio svoga sina ali ga nije pronašao.)
4. Koristi se umjesto budućeg vremena (-acak):
Primjer:
Babam bu haberi duyunca çok sevinir./Babam bu haberi duyunca çok sevinecek. (Kada moj otac čuje ovu vijest mnogo će se obradovati.)
Nastavci sadašnjeg vremena (-er) su: -r, -ar, -er, -ır, -ir, -ur i -ür.
1. Sufiks -r:
Ovaj sufiks se dodaje glagolima čiji korijen završava samoglasnikom.
Primjeri:
söyle-r (kaže), yürü-r (hoda), oku-r (čita)
2. Sufiksi -ar i -er
Sufiksi koji se dodaju korijenu glagola koji se sastoji samo od jednog sloga. Podliježu pravilu VOKALNA HARMONIJA (TIP-A).
Primjeri:
bak-ar (gleda), yaz-ar (piše), sor-ar (pita)
* Trinaest jednosložnih glagola ne podliježu pravilu -ar/-er sufiksa:
gel-ir (dolazi), al-ır (uzima), bil-ir (zna), var-ır (stiže), gör-ür (vidi), kal-ır (ostaje), bul-ur (traži),
ver-ir (daje), öl-ür (umire), vur-ur (udara), ol-ur (je), san-ır (misli), dur-ur (stoji)
3. Sufiksi -ır, -ir, -ur i -ür
Ovi sufiksi se dodaju korijenu glagola koji se sastoji od više slogova. Podliježu pravilu VOKALNA HARMONIJA (TIP-I).
Primjeri:
çalış-ır (radi), konuş-ur (priča), öğren-ir (uči), götür-ür (odnosi), sevin-ir (raduje se)
*Napomena: kod glagola gitmek, tatmak i etmek u sadašnjem vremenu (-er), samoglasnik t prelazi u samoglasnik d (gider, tadar, eder).
Obrazac za konjugaciju:
korijen glagola + sufiks za sadašnje vrijeme + lični sufiks
GİD- + -ER- -İM = GİDERİM
(idem)
Lični sufiksi:
ben (-im)
sen (-sin)
o (Ø)
biz (-iz)
siz (-siniz)
onlar (-ler)
Primjeri:
(gitmek - ići)
ben giderim (idem)
sen gidersin (ideš)
o gider (ide)
biz gideriz (idemo)
siz gidersiniz (idete)
onlar giderler (idu)
(satmak - prodati)
ben satarım (prodajem)
sen satarsın (prodaješ)
o satar (prodaje)
biz satarız (prodajemo)
siz satarsınız (prodajete)
onlar satarlar (prodaju)
(yutmak- progutati)
ben yutarım (gutam)
sen yutarsın (gutaš )
o yutar (guta)
biz yutarız (gutamo)
siz yutarsınız (gutate)
onlar yutarlar (gutaju)
(çökmek - srušiti se, spustiti se, pasti)
ben çökerim (rušim se)
sen çökersin (rušiš se)
o çöker (ruši se)
biz çökeriz (rusimo se)
siz çökersiniz (rušite se)
onlar çökerler (ruše se)
(gelmek - doći)
ben gelirim (dolazim)
sen gelirsin (dolaziš)
o gelir (dolazi)
biz geliriz (dolazimo)
siz gelirsiniz (dolazite)
onlar gelirler (dolaze)
(almak - uzeti)
ben alırım (uzimam)
sen alırsın (uzimaš)
o alır (uzima)
biz alırız (uzimamo)
siz alırsınız (uzimate)
onlar alırlar (uzimaju)
(vurmak - udariti)
ben vururum (udaram)
sen vurursun (udaraš)
o vurur (udara)
biz vururuz (udaramo)
siz vurursunuz (udarate)
onlar vururlar ( udaraju)
(gülmek - smijati se)
ben gülerim (smijem se)
sen gülersin (smiješ se)
o güler (smije se)
biz güleriz (smijemo se)
siz gülersiniz (smijete se)
onlar gülerler (smiju se)
(aramak - tražiti)
ben ararım (tražim)
sen ararsın (tražiš)
o arar (traži)
biz ararız (tražimo)
siz ararsınız (tražite)
onlar ararlar (traže)
NEGACIJA
Kod sadašnjeg vremena (-er) negacija se tvori pomoću negacijskih nastavaka -maz i -mez. Da bi se napravila negacija, negacijski sufiks se umetne između korijena glagola i ličnog sufiksa.
Negacijski sufiksi prošlog vremena (-er) podliježu pravilu VOKALNA HARMONIJA (TIP-A).
Obrazac za negaciju prošlog vremena (-er):
korijen glagola + sufiks negacije + lični sufiks
GİT- + -MEZ- + -SİN = GİTMEZSİN
(ne ideš)
* Negacija kod prvog lica jednine i množine se tvori pomoću negacijskih nastavaka -ma i -me:
gitmem (
Lični sufiksi:
ben (-m)
sen (-sin)
o (Ø)
biz (-yiz)
siz (-siniz)
onlar (-ler)
Primjeri:
ben gitmem (ne idem)
sen gitmezsin (ne ideš)
o gitmez (ne ide)
biz gitmeyiz (ne idemo)
siz gitmezsiniz (ne idete)
onlar gitmezler (ne idu)
ben satmam (ne prodajem)
sen satmazsın (ne prodaješ)
o satmaz (ne prodaje)
biz satmayız (ne prodajemo)
siz satmazsınız (ne prodajete)
onlar satmazlar (ne prodaju)
ben yutmam (ne gutam)
sen yutmazsın (ne gutaš)
o yutmaz (ne guta)
biz yutmayız (ne gutamo)
siz yutmazsınız (ne gutate)
onlar yutmazlar (ne gutaju)
ben çökmem (ne rušim se)
sen çökmezsin (ne rušiš se)
o çökmez (ne ruši se)
biz çökmeyiz (ne rušimo se)
siz çökmezsiniz (ne rušite se)
onlar çökmezler (ne ruše se)
ben gelmem (ne dolazim)
sen gelmezsin (ne dolaziš)
o gelmez (ne dolazi)
biz gelmeyiz (ne dolazimo)
siz gelmezsiniz (ne dolazite)
onlar gelmezler (ne dolaze)
ben almam (ne uzimam)
sen almazsın (ne uzimaš)
o almaz (ne uzima)
biz almayız (ne uzimamo)
siz almazsınız (ne uzimate)
onlar almazlar (ne uzimaju)
ben vurmam (ne udaram)
sen vurmazsın (ne udaraš)
o vurmaz (ne udara)
biz vurmayız (ne udaramo)
siz vurmazsınız (ne udarate)
onlar vurmazlar ( ne udaraju)
ben gülmem (ne smijem se)
sen gülmezsin (ne smiješ se)
o gülmmez (ne smije se)
biz gülmeyiz (ne smijemo se)
siz gülmezsiniz (ne smijete se)
onlar gülmezler (ne smiju se)
(aramak - tražiti)
ben aramam (ne tražim)
sen aramazsın (ne tražiš)
o aramaz (ne traži)
biz aramayız (ne tražimo)
siz aramazsınız (ne tražite)
onlar aramazlar (ne traže)
UPITNI OBLIK
Upitni oblik sadašnjeg vremena (-er) tvori se uz pomoć upitnih rječica. Upitne rječice podliježu pravilu VOKALNE HARMONIJE (TIP-İ). Upitni oblik sadašnjeg vremena (-er) se tvori tako što se korijenu glagola dodaje sufiks sadašnjeg vremena (-er), a zatim slijedi upitna rječica kojoj se dodaje lični sufiks. Izuzetak je jedino treće lice množine kod kojeg se upitna rječica piše na kraju, iza korijena glagola kojem su dodani sufiks sadašnjeg vremena (-er) i lični sufiks. Upitne rječice se uvijek pišu odvojeno.
Obrazac upitnog oblika
korijen glagola + sufiks za sadašnje vrijeme + upitna rječica + lični sufiks
GİD- + - ER + Mİ- + -YİM = GİDER MİYİM?
(idem li?)
upitna rječica + lični sufiksi:
ben (miyim)
sen (misin)
o (mi)
biz (miyiz)
siz (misiniz)
onlar (-ler mi)
Primjeri:
ben gider miyim? (idem li?)
sen gider misin? (ideš li?)
o gider mi? (ide li?)
biz gider miyiz? (idemo li?)
siz gider misiniz? (idete li?)
onlar giderler mi? (idu li?)
ben satar mıyım? (prodajem li?)
sen satar mısın? (prodaješ li?)
o satar mı? (prodaje li?)
biz satar mıyız? (prodajemo li?)
siz satar mısınız? (prodajete li?)
onlar satarlar mı? (prodaju li?)
ben yutar mıyım? (gutam li?)
sen yutar mısın? (gutaš li?)
o yutar mı? (guta li?)
biz yutar mıyız? (gutamo li?)
siz yutar mısınız? (gutate li?)
onlar yutarlar mı? (gutaju li?)
ben çöker miyim? (rušim li se?)
sen çöker misin? (rušiš li se?)
o çöker mi? (ruši li se?)
biz çöker miyiz? (rušimo li se?)
siz çöker misiniz? (rušite li se?)
onlar çökerler mi? (ruše li se?)
ben gelir miyim? (dolazim li?)
sen gelir misin? (dolaziš li?)
o gelir mi? (dolazi li?)
biz gelir miyiz? (dolazimo li?)
siz gelir misiniz? (dolazite li?)
onlar gelirler mi? (dolaze li?)
ben alır mıyım? (uzimam li?)
sen alır mısın? (uzimaš li?)
o alır mı? (uzima li?)
biz alır mıyız? (uzimamo li?)
siz alır mısınız? (uzimate li?)
onlar alırlar mı? (uzimaju li?)
ben vurur muyum? (udaram li?)
sen vurur musun? (udaraš li?)
o vurur mu? (udara li?)
biz vurur muyuz? (udaramo li?)
siz vurur musunuz? (udarate li?)
onlar vururlar mı? ( udaraju li?)
ben güler miyim? (smijem li se?)
sen güler misin? (smiješ li se?)
o güler mi? (smije li se?)
biz gülüer miyiz? (smijemo li se?)
siz güler misiniz? (smijete li se?)
onlar gülerler mi? (smiju li se?)
ben arar mıyım? (tražim li?)
sen arar mısın? (tražiš li?)
o arar mı? (traži li?)
biz arar mıyız? (tražimo li?)
siz arar mısınız? (tražite li?)
onlar ararlar mı? (traže li?)
UPITNI OBLIK + NEGACIJA
Obrazac:
*Za treće lice množine vrijedi sljedeći obrazac:
Primjeri:
ben gitmez miyim? (ne idem li?)
sen gitmez misin ? (ne ideš li?)
o gitmez mi? (ne ide li?)
biz gitmez miyiz? (ne idemo li?)
siz gitmez misiniz? (ne idete li?)
onlar gitmezler mi? (ne idu li?)
ben satmaz mıyım? (ne prodajem li?)
sen satmaz mısın? (ne prodaješ li?)
o satmaz mu? (ne prodaje li?)
biz satmaz mıyız? (ne prodajemo li?)
siz satmaz mısınız? (ne prodajete li?)
onlar satmazlar mı? (ne prodaju li?)
ben yutmaz mıyım? (ne gutam li?)
sen yutmaz mısın? (ne gutaš li?)
o yutmaz mı? (ne guta li?)
biz yutmaz mıyız? (ne gutamo li?)
siz yutmaz mısınız? (ne gutate li?)
onlar yutmazlar mı? (ne gutaju li?)
ben çökmüyor muyum? (ne rušim li se?)
sen çökmüyor musun? (ne rušiš li se?)
o çökmüyor mu? (ne ruši li se?)
biz çökmüyor muyuz? (ne rušimo li se?)
siz çökmüyor musunuz? (ne rušite li se?)
onlar çökmüyorlar mı? (ne ruše li se?)
ben gelmiyor muyum? (ne dolazim li?)
sen gelmiyor musun? (ne dolaziš li?)
o gelmiyor mu? (ne dolazi li?)
biz gelmiyor muyuz? (ne dolazimo li?)
siz gelmiyor musunuz? (ne dolazite li?)
onlar gelmiyorlar mı? (ne dolaze li?)
ben almıyor muyum? (ne uzimam li?)
sen almıyor musun? (ne uzimaš li?)
o almıyor mu? (ne uzima li?)
biz almıyor muyuz? (ne uzimamo li?)
siz almıyor musunuz? (ne uzimate li?)
onlar almıyorlar mı? (ne uzimaju li?)
ben vurmuyor muyum? (ne udaram li?)
sen vurmuyor musun? (ne udaraš li?)
o vurmuyor mu? (ne udara li?)
biz vurmuyor muyuz? (ne udaramo li?)
siz vurmuyor musunuz? (ne udarate li?)
onlar vurmuyorlar mı? (ne udaraju li?)
ben gülmüyor muyum? (ne smijem li se?)
sen gülmüyor musun? (ne smiješ li se?)
o gülmüyor mu? (ne smije li se?)
biz gülmüyor muyuz? (ne smijemo li se?)
siz gülmüyor musunuz? (ne smijete li se?)
onlar gülmüyorlar mı? (ne smiju li se?)
ben aramıyor muyum? (ne tražim li?)
sen aramıyor musun? (ne tražiš li?)
o aramıyor mu? (ne traži li?)
biz aramıyor muyuz? (ne tražimo li?)
siz aramıyor musunuz? (ne tražite li?)
onlar aramıyorlar mı? (ne traže li?)
upitna rječica + lični sufiksi:
ben (miyim)
sen (misin)
o (mi)
biz (miyiz)
siz (misiniz)
onlar (-ler mi)
Primjeri:
ben gider miyim? (idem li?)
sen gider misin? (ideš li?)
o gider mi? (ide li?)
biz gider miyiz? (idemo li?)
siz gider misiniz? (idete li?)
onlar giderler mi? (idu li?)
ben satar mıyım? (prodajem li?)
sen satar mısın? (prodaješ li?)
o satar mı? (prodaje li?)
biz satar mıyız? (prodajemo li?)
siz satar mısınız? (prodajete li?)
onlar satarlar mı? (prodaju li?)
ben yutar mıyım? (gutam li?)
sen yutar mısın? (gutaš li?)
o yutar mı? (guta li?)
biz yutar mıyız? (gutamo li?)
siz yutar mısınız? (gutate li?)
onlar yutarlar mı? (gutaju li?)
ben çöker miyim? (rušim li se?)
sen çöker misin? (rušiš li se?)
o çöker mi? (ruši li se?)
biz çöker miyiz? (rušimo li se?)
siz çöker misiniz? (rušite li se?)
onlar çökerler mi? (ruše li se?)
ben gelir miyim? (dolazim li?)
sen gelir misin? (dolaziš li?)
o gelir mi? (dolazi li?)
biz gelir miyiz? (dolazimo li?)
siz gelir misiniz? (dolazite li?)
onlar gelirler mi? (dolaze li?)
ben alır mıyım? (uzimam li?)
sen alır mısın? (uzimaš li?)
o alır mı? (uzima li?)
biz alır mıyız? (uzimamo li?)
siz alır mısınız? (uzimate li?)
onlar alırlar mı? (uzimaju li?)
ben vurur muyum? (udaram li?)
sen vurur musun? (udaraš li?)
o vurur mu? (udara li?)
biz vurur muyuz? (udaramo li?)
siz vurur musunuz? (udarate li?)
onlar vururlar mı? ( udaraju li?)
ben güler miyim? (smijem li se?)
sen güler misin? (smiješ li se?)
o güler mi? (smije li se?)
biz gülüer miyiz? (smijemo li se?)
siz güler misiniz? (smijete li se?)
onlar gülerler mi? (smiju li se?)
ben arar mıyım? (tražim li?)
sen arar mısın? (tražiš li?)
o arar mı? (traži li?)
biz arar mıyız? (tražimo li?)
siz arar mısınız? (tražite li?)
onlar ararlar mı? (traže li?)
UPITNI OBLIK + NEGACIJA
Obrazac:
korijen glagola + sufiks negacije sadašnjeg vremena (-er) + upitna rječica + lični sufiks
GİT- + -MEZ + Mİ- + -YİM
= GİTMEZ MİYİM?
( ne idem li?)
Lični sufiksi:
ben (-yim)
sen (-sin)
o (Ø)
biz (-yiz)
siz (-siniz)
*onlar (-ler)
Lični sufiksi:
ben (-yim)
sen (-sin)
o (Ø)
biz (-yiz)
siz (-siniz)
*onlar (-ler)
*Za treće lice množine vrijedi sljedeći obrazac:
korijen glagola + sufiks negacije sadašnjeg vremena (-er) + lični sufiks + upitna rječica
GİT- + -MEZ- + -LER + Mİ
= GİTMEZLER Mİ?
( ne idu li?)
Primjeri:
ben gitmez miyim? (ne idem li?)
sen gitmez misin ? (ne ideš li?)
o gitmez mi? (ne ide li?)
biz gitmez miyiz? (ne idemo li?)
siz gitmez misiniz? (ne idete li?)
onlar gitmezler mi? (ne idu li?)
ben satmaz mıyım? (ne prodajem li?)
sen satmaz mısın? (ne prodaješ li?)
o satmaz mu? (ne prodaje li?)
biz satmaz mıyız? (ne prodajemo li?)
siz satmaz mısınız? (ne prodajete li?)
onlar satmazlar mı? (ne prodaju li?)
ben yutmaz mıyım? (ne gutam li?)
sen yutmaz mısın? (ne gutaš li?)
o yutmaz mı? (ne guta li?)
biz yutmaz mıyız? (ne gutamo li?)
siz yutmaz mısınız? (ne gutate li?)
onlar yutmazlar mı? (ne gutaju li?)
ben çökmüyor muyum? (ne rušim li se?)
sen çökmüyor musun? (ne rušiš li se?)
o çökmüyor mu? (ne ruši li se?)
biz çökmüyor muyuz? (ne rušimo li se?)
siz çökmüyor musunuz? (ne rušite li se?)
onlar çökmüyorlar mı? (ne ruše li se?)
ben gelmiyor muyum? (ne dolazim li?)
sen gelmiyor musun? (ne dolaziš li?)
o gelmiyor mu? (ne dolazi li?)
biz gelmiyor muyuz? (ne dolazimo li?)
siz gelmiyor musunuz? (ne dolazite li?)
onlar gelmiyorlar mı? (ne dolaze li?)
ben almıyor muyum? (ne uzimam li?)
sen almıyor musun? (ne uzimaš li?)
o almıyor mu? (ne uzima li?)
biz almıyor muyuz? (ne uzimamo li?)
siz almıyor musunuz? (ne uzimate li?)
onlar almıyorlar mı? (ne uzimaju li?)
ben vurmuyor muyum? (ne udaram li?)
sen vurmuyor musun? (ne udaraš li?)
o vurmuyor mu? (ne udara li?)
biz vurmuyor muyuz? (ne udaramo li?)
siz vurmuyor musunuz? (ne udarate li?)
onlar vurmuyorlar mı? (ne udaraju li?)
ben gülmüyor muyum? (ne smijem li se?)
sen gülmüyor musun? (ne smiješ li se?)
o gülmüyor mu? (ne smije li se?)
biz gülmüyor muyuz? (ne smijemo li se?)
siz gülmüyor musunuz? (ne smijete li se?)
onlar gülmüyorlar mı? (ne smiju li se?)
ben aramıyor muyum? (ne tražim li?)
sen aramıyor musun? (ne tražiš li?)
o aramıyor mu? (ne traži li?)
biz aramıyor muyuz? (ne tražimo li?)
siz aramıyor musunuz? (ne tražite li?)
onlar aramıyorlar mı? (ne traže li?)
